678670, с.Чурапча ул. Карла Маркса 19 +7(984)1182258 m.haacka@gmail.com

Тоҕус томтордоох Чурапчы нэһилиэгин төрөөбүт күнэ киэҥ былаанынан ыытылынна

Тоҕус томтордоох Чурапчы нэһилиэгин төрөөбүт күнэ киэҥ былаанынан ыытылынна. Ол курдук, бастакы күҥҥэ араас бэлиэ дьаһаллары тэрийдилэр. Гражданскай Көҕүлээһин сылын чэрчитинэн тутуллубут саҥа сквердэри үөрүүлээхтик арыйдылар.

Бастакынан, «Мурун Тыымпыйа» ТОС-ка «Төрөппүккэ Айхал!» сквер үөрүүлээх аһыллыыта буолла. Чурапчы нэһилиэгин баһылыга Владимир Сивцев, Чурапчы нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо,  промкэмбинээт бэтэрээнэ Гурий Монастырев, Никифор Романович Миронов сиэнэ Николай Артемьев, Андрей Павлович Листиков кыыһа Мария Дьячковская мэҥэ таас аалай лиэнтэтин быстылар.

 

Бочуот дуоскатыгар Чурапчы ытык дьоно — Чурапчыга бастакы комсомолец, кыһыл  бартыһаан, Мурун Тыымпыйаҕа бастакы дьиэ туттубут Никифор Романович Миронов, промартыал бастакы салайааччыта, “Аҕа дойду Улуу сэриитигэр  килбиэннээх үлэтин иһин” бэлиэ хаһаайына Иван Иннокентьевич Кононов уонна промкэмбинээт дириэктэрэ, “Аҕа дойдуга үтүөлэрин иһин” уордьан-мэтээлин  кавалера,”Гражданскай килбиэн” бэлиэ хаһаайына,  Чурапчы улууһун Бочуоттаах олохтооҕо Андрей Павлович Листиков мөссүөннэрэ ыйаммыт.

Чурапчы нэһилиэгин баһылыга Владимир Дмитриевич Чурапчы күнүнэн эҕэрдэлээн туран, быйыл нэһилиэккэ Гражданскай Көҕүлээһин сылын чэрчитинэн элбэх үлэ ыытыллыбытын сырдатта. Ол курдук, бу саҥа сквер эмиэ олохтоохтор идиэйэлэринэн, көҕүлээһиннэринэн аһыллыбытын бэлиэтээтэ. “Оҕолорбут, кэнчээри ыччаппыт үлэлээн-хамсаан ааспыт чулуу дьоммутун  кэнэҕэскитин киэн тутта көрүөхтэрэ, холобур оҥостуохтара”,— диэн эрэнэбин диэтэ. Бу бырайыак олоххо киирэригэр үлэлэспит дьоҥҥо махтанна.

Салгыы улуус баһылыгын экономика, инвестиция боппуруостарыгар  солбуйааччы Алексей Егоров тыл эттэ: “Актыыбынай көрүүлээх түөлбэ дьоно, нэһилиэк уопсастыбаннаһа Гражданскай Көҕүлээһин сылыгар  сөп түбэһиннэрэн,  маннык суолталаах сквердэри олоххо киллэрэллэрэ хайҕаллаах дьыала. Ол курдук, бүгүн Мурун Тыымпыйаҕа эрэ буолбакка, Чурапчы улууһун, нэһилиэгин устуоруйатыгар киирбит ытыктыыр бастыҥ дьоммут-сэргэбит үйэтитиллэн, бары да үөрэбит, долгуйабыт. Үйэтитии сквердэрэ  түөлбэ аайы элбээн, Чурапчы көстүүтүн киэргэтэн истиннэр!».

Оттон Ил Түмэн дьокутаата Семен Никитин: “Промкэмбинээккэ үлэлээбит дьон ааттара үйэтитилиннэ.  Мэҥэ тааска икки киһи бастакы комсомолецтар, Сэбиэскэй былаас ыытар бэлиитикэтин тарҕатыыга биир көхтөөхтүк үлэлээбит дьон буолаллар. Кинилэр Гражданскай сэриигэ кыттыыны ылан, Уот Субуруускайга саллаатынан сылдьан, онтон эйэлээх олоххо үлэлээн –хамсаан, бу түөлбэҕэ олохсуйан, ыал буолан, оҕо-уруу төрөтөн, олорон ааспыттара. Чурапчыга бастакы бырамыысыланнай тэрилтэҕэ  Андрей Павлович  Листиков оробуочай быһыытынан үлэлээбитэ.  Онтон  үөрэнэн, бу тэрилтэни уһун сылларга салайбыта», — диэтэ.

Чурапчы нэһилиэгин дьокутаата Варвара Пудова Андрей Павлович түөлбэтин  сайыннарыыга күүстээхтик үлэлээбитин сырдатта. И.М. Павлов аатынан Чурапчы орто оскуолатын дириэктэрэ Михаил Дьячковскай томтордоругар олорбут, үлэлээбит-хамсаабыт дьоно үйэтитиллибиттэринэн оскуола кэлэктиибин, үөрэнээччилэрин аатыттан эҕэрдэлээтэ.

 

Промкэмбинээт бэтэрээннэрин аатыттан Гурий Монастырев эҕэрдэ тылы эттэ: «Төрөппүттэрбитин, дьоммутун- сэргэбитин өйдүү-саныы сыдьарбытыгар анаммыт сквер аһыллыбытынан  эҕэрдэлиибин. Мемориальнай дуоскаларга үйэтитиллибит дьону кытары бииргэ алтыспытым, үлэлээбитим-хамсаабытым. Кинилэр биһигини үлэни таптыырга, дойдубут туһугар үлэлииргэ-хамсыырга   уһуйбуттара. Онон түөлбэбит сайдыытыгар үлэлэспит дьоллоохпун. Билиҥҥи ыччат толлубакка, үлэ баарынан үлэлээн иһиҥ диэн ыҥырабын уонна  Чурапчыбытын сайыннарыыга күүс-көмө буолуоххут диэн бигэ эрэллээхпин».

Салгыы Андрей Павлович Листиков аймахтарын аатыттан кыыһа Мария Дьячковская долгуйан туран, тыл эттэ.

Бэлиэ түгэни «Дуораан» ырыа бөлөҕө (сал. Айталина Сивцева) уонна Аркадий Васильев ырыаларынан киэргэттилэр.

***

Күн иккис аҥаарыгар «Молодежнай» ТОС-ка сквер үөрүүлээх аһыллыыта буолла.

Гражданскай көҕүлээһин сылын чэрчитинэн, быйыл саас нэһилиэк баһылыгын гранын ыларга ыччат форума ыытыллыбыта. Манна хас биирдии ТОС-тан  ыччат  хамаандалара кыттыыны ылбыта.  Куонкурус түмүгүнэн баһылык 100 тыһыынча суумалаах гранынан «Маарыкчаан», «Молодежнай», «Центральнай» ТОС ыччатын хамаандалара наҕараадаламмыттара. Балартан бастакынан «Молодежнай» ТОС бырайыагын олоххо киллэрдэ. Ыччат граннары туттан, олохтоохтор субуотуонньуктаан, бу сквер тутулунна.

 

Сквери аһыы аалай лиэнтэтин  Чурапчы нэһилиэгин баһылыга Владимир Сивцев, улуус баһылыгын экэниэмикэҕэ, инвестицияҕа солбуйааччы Алексей Егоров, Чурапчы улууһун дьокутаата Сергей Новгородов, «Молодежнай» ТОС салайааччыта Снежана Титова, «Молодежнай» ТОС көхтөөх ыччата Ваня Захаров быстылар.

Нэһилиэк баһылыга Владимир Дмитриевич эҕэрдэлээн туран, «Олохтоох ыччат идиэйэлэрин  көмүскээн, биир кэрэ көстүүлээх сквер тутуллан, Чурапчыбыт нэһилиэгэр киирии аартыга өссө тубуста. Сквер истиэндэлэригэр «Молодежнай» ТОС-ка,  хас ыал  олороро,  манна туох үлэ ыытыллыбыта, нэһилиэк, түөлбэ туһунан информациялар киирбиттэр», — диэтэ. Бырайыагы оҥорбут  ыччакка  Алина Митинаҕа, Яков Новгородовка, Иван Захаровка, Айаал Слепцовка эҕэрдэ суруктары  туттарда.

Салгыы улуус баһылыгын экономика, инвестиция боппуруостарыгар солбуйааччы Алексей Егоров «Молодежнай» ТОС сайдыытын сырдатта уонна  инники былааннары иһитиннэрдэ. Улуус дьокутаата, «Молодежнай» ТОС олохтооҕо Серафим Новгородов, «Молодежнай» ТОС салайааччыта Снежана Титова нэһилиэк дьаһалтатыгар, олохтоохторго махтаннылар. “Инникитин да түөлбэбит, нэһилиэкпит сайдыытыгар түмсүүлээхтик үлэлиэҕиҥ”, – диэн ыҥырдылар. Маны таһынан  нэһилиэк ТОС-тарын аатыттан Федора Седалищева уонна Василий Пономарев эҕэрдэлээтилэр.

Үөрүүлээх тэрээһиҥҥэ мустубут дьоҥҥо «Солнышко» уһуйаан иитиллээччилэрэ Ньургуяна Пестерева, Дьулус Абрамов уонна Света Дьячковская хоһооннору аахтылар.

***

Былырыын Нидьили  түөлбэ элбэх кыбартыыралаах дьиэлэрин тиэргэнигэр «Формирование комфортной городской среды» диэн өрөспүүбүлүкэтээҕи бырагыраама чэрчитинэн, олохтоохтор сынньанар, оҕолор оонньуур былаһааккалара  тутуллубута.  Бу бырайыак олоххо киирэригэр сүүрбүт-көппүт, туруорсубут нэһилиэк, түөлбэ  ытыктыыр киһитин Клавдия Васильевна Харитонова аатын иҥэрии үөрүүлээх дьаһала  эмиэ бу күн буолла.

 

Клавдия Васильевна – Чурапчы оройуонун устуоруйатыгар биир чаҕылхай суолу-ииһи хаалларбыт Василий Петрович Харитонов кыыһа буолар.  Клавдия Васильевна оскуоланы Чурапчыга бүтэрэн баран, аан бастаан пионер баһаатай  кууруһугар үөрэммит. Онтон педучилищены кэтэхтэн үөрэнэн бүтэрэн,  40-ча сыл устата оҕо тэрилтэлэригэр учууталынан, пионер баһаатайынан, оҕону сайыннарар киин дириэктэринэн, иитээччинэн бэриниилээхтик үлэлээбитэ. Бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсан баран, уопсастыбаннай үлэнэн дьарыктаммыта. Бастаан, уопсай дьиэ  коменданынан, онтон 1999 сылтан түөлбэ салайааччытынан таһаарыылаахтык үлэлээбитэ. Түөлбэтин дьонун кыһалҕаларын туруорсан, сынньанар, олорор усулуобуйаларын тупсарыыга сүүрэн-көтөн, элбэҕи ситиспит. Ол курдук, бу былаһаакка Клавдия Васильевна көҕүлээһининэн  тутуллубут. Чурапчы нэһилиэгин дьаһалтата бырайыагын туруорсан,  CӨ бүддьүөтүттэн 4,5 мөл. солкуобай үп көрүллүбүт. Онтон бу үпкэ утары 1,5  мөл. солкуобай нэһилиэк бүддьүөтүттэн  тыырыллан үлэ ыытыллыбыт.

 

Клавдия  Васильевна Харитонова аата былаһааккаҕа иҥэриллибитин туоһулуур дуосканы нэһилиэк баһылыга Владимир Сивцев,  улуус баһылыгын экономика, инвестиция боппуруостарыгар солбуйааччы Алексей Егоров, улуустааҕы хонтуруоллуур, ааҕар-суоттуур палаата бэрэссэдээтэлэ Иннокентий Матвеев, «Куоҕалы» ТОС салайааччыта Федора Седалищева уонна  Клавдия Васильевна улахан сиэнэ Айан Харитонов үөрүүлээх түгэҥҥэ астылар. Элбэх киһи кини туһунан истиҥ тылынан ахтан санаан аастылар. Бэлиэ түгэҥҥэ Владимир Дмитриевич быйыл маҥнайгы кылааска киирбит түөлбэ оҕолоругар Эрсан Климовка, Тимур Яковлевка, Элика Прокопьеваҕа, Дамир Бурцевка, Аман Седалищевка, Настя Фоминаҕа үтүө мааны, дьоһун дьон буола улааталларыгар баҕаран туран, бэлэхтэри туттарда.

 

Бу күн «Ыспартыыбынай“, „Маарыкчаан“, „Куоҕалы“ ТОС  олохтоохторо туруорсубут, өр күүппүт, долгутуулаах, үөрүүлээх күннэрэ үүннэ. Ол курдук, Чурапчы нэһилиэгин Гражданскай Көҕүлээһиннэри өйүүр бырагыраама чэрчитинэн Дмитрий Захаров  салайааччылаах «Ампир» ХЭТ өрөспүүбүлүкэтээҕи куонкуруска кыттан, нэһилиэнньэ утары үбү хомуйан, уулуссалары уотунан сырдатыы  үлэлэлэрэ түмүктэнэн,  үөрүүлээх  түгэнэ тосхойдо.   Интэринээт томторугар «Успуорт  переулогар», Д.П. Коркин, А.Н.Ермолаев аатын сүгэр уулуссаларга  уот тардылынна. Оттон «Маарыкчаан“ ТОСка  Октябрьскай, Орджоникидзе, Аартык, Строитель уонна Федотов аатынан уулуссаларга, «Куоҕалы» ТОС «Западнай переулокка», Октябрьскай, Олимпийскай уулуссаларга уот чаҕылыччы сандаарда.

 

 

Бэлиэ дьаһалларга нэһилиэк баһылыга Владимир Сивцев эҕэрдэлээн туран, Дмитрий Егорович Захаровка, «Маарыкчаан» ТОС уопсастыбанньыктарыгар  Анастасия Поповаҕа, Лилия Николаеваҕа  махтал суруктары туттарда.

Ити курдук, Чурапчы нэһилиэгин күнүгэр ыытыллыбыт бэлиэ тэрээһиннэр  үрдүк таһымнаахтык түмүктэннилэр.

 

Тапталлаах Чурапчыбыт,  чэчирии, үүнэ – сайда тур!  Дьоммут-сэргэбит ханнык баҕарар түгэҥҥэ түмсүүлээх буолуҥ, нэһилиэкпит сайдарын туһугар  үлэлээҥ- хамсааҥ, дьоһун кылааккытын киллэрсэ  туруҥ!

Ааптар: Марфа ПЕТРОВА

Источник: http://ulus.media/2019/09/12/churapchy-ne-iliege-t-r-b-t-k-n-n-kierkeje-k-r-ste/